Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Gül Esra Atalay, dijital dünyanın neden olduğu bağımlılık, zihinsel yorgunluk ve toplumsal bağlar üzerindeki olumsuz tesirlerine karşı “dijital detoks”un kıymetini anlattı.
Günde ortalama 100 kere telefon denetim ediliyor
Prof. Dr. Atalay, dijital bağımlılığın giderek arttığını ve artık hayatın her alanını etkilediğini belirterek, “Bu alandaki bağımlılık giderek artıyor. Dijital teknolojiler o kadar yaygınlaştı ki her an yanımızdalar, her an cebimizdeler. Elbette ki hayatı kolaylaştıran yanlarının farkındayız. O açıdan vazgeçilmezler. Ama çok uzun saatler boyunca bunu kullandığımızda artık gereksinimin ötesine geçen bağımlılığa dönüşüyor. Günümüzde bir yetişkin günde 6-7 saatini ekran başında geçiriyor. Günde ortalama 100’e yakın sefer taşınabilir telefon denetimi yapıyoruz. Bilhassa genç jenerasyonda bu oran çok daha yüksek. Ergenlerin ekran müddetinin günde 9 saati bulabildiğini görüyoruz. Birçok farklı açıdan bağımlılık gelişiyor. Bireyler, telefonlarını meskende unuttuklarında anksiyete, gerginlik ve konsantrasyon bozukluğu üzere belirtiler yaşayabiliyor. Bu, giderek artan bir sorundur.” dedi.
Dijital detoksta, bireyler kendi tercihleriyle toplumsal mecralardan uzak duruyor
“Günümüzde dijital dünyayla hakikaten çok içli dışlıyız. Daima toplumsal medyada, daima taşınabilir telefonlarla aslında dijital dünyaya bağlı hale geldik. Münasebetiyle burada geçirilen mühlet giderek artıyor.” diyen Prof. Dr. Atalay, “Böyle olduğu vakit günlük ömrün ritmi de aslında bundan olumsuz etkilenebiliyor. Ve beşerler aslında günlük hayattaki toplumsal bağlantılarına vakit ayıramamaya başladıklarını fark ettiklerinde, zihinsel yorgunluklarının farkına vardıklarında bu mecralardan biraz uzak durmanın kendilerine uygun olabileceğini anlamaya başladılar. Münasebetiyle dijital detoks diye bir kavram hayatımıza girmiş oldu. Dijital detoks, şahısların kendi tercihleriyle belli bir mühlet boyunca taşınabilir telefonlardan, tabletlerden, toplumsal medya mecralarından uzak durmaları manasında kullanılıyor. Dışarıdan bir müdahaleyle değil de bireyin kendi tercihleriyle uyguladıkları bir tecrübe olması değerli burada. Farklı uygulama biçimleri olabiliyor dijital detoksun. Kimileri muhakkak müddetlerde dijital teknolojileri kullanmayı büsbütün kısıtlayabiliyor. Kimileri da muhakkak kullanım mühletleri tanıyarak kısa müddetlerde kullanmaya devam ediyor. Günde 15 dakikadan fazla toplumsal medyada vakit geçirmemek ya da elektronik postaları günde iki defa denetim etmek üzere.” formunda konuştu.
Dijital dünyada daima erişilebilir olma hali nelere neden oluyor?
Prof. Dr. Gül Esra Atalay, bilhassa gençlerin dijital teknolojilerle ağır etkileşim içinde olduğunu ve bu durumun gelişim süreçlerini önemli halde etkileyebileceğini lisana getirerek, ergenlik devrinin kimlik ve kişilik gelişiminin devam ettiği hassas bir evre olduğunu, dijital mecralarda geçirilen vaktin gençler üzerinde derin ruhsal tesirler oluşturduğunu söyledi.
“Gençler toplumsal medyada geçirdikleri vakti, kendi hayatlarıyla kıyasladıklarında sıklıkla yetersizlik hissine kapılıyor. Bu durum, özgüven meselelerine ve duygusal dalgalanmalara yol açabiliyor. Ayrıyeten dijital dünyada daima erişilebilir olma hali, bireylerin gerçek hayattan kopmalarına neden oluyor.” diyen Prof. Dr. Atalay, dijital uyaranlara daima maruz kalmanın yalnızca gençlerde değil, yetişkinlerde de zihinsel yorgunluk, dikkat dağınıklığı ve unutkanlık üzere meseleleri artırdığını kaydetti.
Odaklanma sorunu artık yaygın bir sorun haline geldi
Prof. Dr. Atalay, “Sürekli bildirimler almak, içerik akışına maruz kalmak zihnimizin dinlenmesini engelliyor. Bilhassa gençler bu durumdan daha fazla etkileniyor. Odaklanma sorunu artık yaygın bir sorun haline geldi.” halinde konuştu.
Ekran müddeti bilgileri sistemli takip edilmeli
Dijital detoksa başlamanın birinci adımının farkındalık olduğunu belirten Prof. Dr. Atalay, “Ekran mühleti bilgilerinin nizamlı takip edilmesi gerekiyor. Ne kadar ve hangi uygulamalarda vakit harcadığımızı görmek gerekiyor. Bu farkındalıkla birlikte gerçekçi amaçlar koymak kıymetli. Örneğin, ‘Günde yalnızca 2 saat toplumsal medyada vakit geçireceğim’ ya da ‘Uyumadan evvelki son 1 saat ekranlara bakmayacağım’ üzere adımlarla başlanabilir.” dedi.
Ekransız vakitler için bildirimleri kapatın!
Dijital dünyadan uzaklaşmanın en tesirli yollarından birinin bildirimleri kapatmak olduğunu tabir eden Prof. Dr. Atalay, “Özellikle sabah birinci iş olarak toplumsal medya kullanımından kaçınılmalı. Bildirimler bizi daima dijital dünyaya çağırıyor. Bu hem ders çalışmayı hem de aile içi bağlantısı bozuyor. Ekransız vakit dilimleri yaratmak çok değerli. Örneğin sabah kalkar kalkmaz toplumsal medyaya bakmak yerine kahvaltıdan sonra bakmak üzere küçük değişiklikler büyük fark yaratabilir.” diye konuştu.
Alternatif uğraşlar geliştirin, birlikte uygulayın
Prof. Dr. Atalay, dijital detoks sürecinde boşalan vakti doldurmak için alternatif uğraşların değerli olduğunu belirterek, “Spor yapmak, yürüyüşe çıkmak, kitap okumak üzere faaliyetler detoks sürecini takviyeler. Ayrıyeten bu süreci aile ya da arkadaşlarla birlikte yürütmek daha sürdürülebilir ve keyifli hale getirir.”
Detoks, zihinsel, fizikî ve toplumsal ömür kalitesini artırıyor…
Dijital detoksun yalnızca zihinsel değil, fizikî ve toplumsal hayat kalitesini de artırdığını tabir eden Prof. Dr. Atalay, şöyle konuştu:
“Zaman sahiden çok değerli. Dijital dünyaya harcadığımız vakti geri alamıyoruz. Teknolojiden biraz uzaklaşmak yalnızca zihinsel berraklığı artırmakla kalmaz; tıpkı vakitte fizikî aktivitelere, tabiata ve yüz yüze bağlantılara daha fazla vakit ayırmamıza da imkân tanır. Bu da daha sağlıklı ve istikrarlı bir hayatın kapılarını ortalar.”
Dijital hudutlar yasaklarla değil konuşarak konulmalı
Dijital hudutlar koymanın günümüz şartlarında hem mümkün hem de gerekli olduğunu belirten Prof. Dr. Gül Esra Atalay, bunun yasaklarla değil, aile içinde ortaklaşa inşa edilen kurallarla sağlıklı halde yürütülmesi gerektiğine dikkat çekti.
Prof. Dr. Gül Esra Atalay, “Kurallar çocuklara yalnızca bir yasaklama olarak sunulursa bu hem çatışmalara neden olur hem de uygulanmaz. Bunun yerine dijital kullanımı birlikte kıymetlendirerek, çocukla açık ve yaşına uygun bir bağlantı kurmak gerekir. ‘Sana güvenmiyorum, o yüzden yasaklıyorum’ demek yerine, ‘Dijital teknolojileri daha istikrarlı nasıl kullanabiliriz, birlikte konuşalım’ demek, çocukların bu kuralları içselleştirmesini sağlar.” diye konuştu.
Kurallar yalnızca çocuk için değil, herkes için geçerli olmalı
Dijital sonların tesirli olabilmesi için yetişkinlerin de kendi alışkanlıklarını gözden geçirmesi gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Atalay, “Yemek sırasında telefon kullanmamak, yalnızca çocuklara değil, ailedeki herkese uygulanması gereken bir kural olmalı. Ailece karar alınıp birlikte uygulanırsa, çocuklar bu sınırlamalara daha kolay ahenk sağlar. Dijital aile mukaveleleri hazırlanarak vakit ve yer sonları birlikte belirlenebilir. Örneğin, uyumadan bir saat evvel dijital aygıtların kapatılması üzere kolay lakin tesirli kurallar koyulabilir.” sözünde bulundu.
Sürekli erişilebilir olmak ruhsal bir tehdit haline geldi
Günümüzde iş ve özel hayatın iç içe geçmesiyle birlikte bireylerin daima erişilebilir olma zorunluluğunun büyük bir ruhsal baskıya neden olduğunu lisana getiren Prof. Dr. Atalay, “Bu durum insanları tükenmişliğe sürüklüyor. Artık birçok ülkede ‘irtibatı kesme hakkı’ üzere uygulamalar konuşuluyor. Daima çevrim içi olmak yalnızca iş hayatını değil, genel hayat kalitesini de olumsuz etkiliyor. Toplumsal medyada daima diğerlerinin hayatlarını izlemek, insanlarda yetersizlik duygusu ve özgüven kaybı yaratıyor. ‘Herkes benden daha mutlu’ algısı anksiyete ve depresyon üzere sıkıntılara yol açabiliyor.” biçiminde konuştu.
Mavi ışık, uyku nizamını bozuyor
Ekranlardan yayılan mavi ışığın uykuya geçişi zorlaştırdığını anlatan Prof. Dr. Atalay, “Bu durum uyku kalitesini düşürüyor ve sıhhati olumsuz etkiliyor. Uyku, fizikî ve zihinsel sıhhat için vazgeçilmezdir. Lakin dijital aygıtlar nedeniyle beşerler geç saatlere kadar çevrim içi kalıyor ve gereğince dinlenemiyor. Bu da kronik yorgunluk, dikkat dağınıklığı ve randıman kaybına neden oluyor.” dedi.
Huzursuzluk, sonluluk ve toplumsal münasebetlerde bozulma oluyor!
Dijital bağımlılığın da tıpkı unsur bağımlılığı üzere çeşitli sinyaller verdiğini belirten Prof. Dr. Atalay, “Kişi dijital ortama ulaşamadığında huzursuzluk, sonluluk yaşıyorsa, geçirdiği müddetler giderek artıyorsa, bu bir bağımlılık işaretidir. Ayrıyeten dijital mecralar nedeniyle aile, arkadaş ya da çocuklarla geçirilen vakit azalıyorsa ve toplumsal münasebetler ziyan görüyorsa hudut koymak kural hale gelir.” biçiminde kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
